COĞRAFYA

71 -80  Doğu Boylamı, 39 -43  Kuzey Enlemi koordinatlarında bulunan, Pamir Altay dağlarının güneybatı ve Tien Şan (Tanrı) dağ sırasının kuzeydoğu sınırında yer alan, Orta Asya'nın kuzeydoğu ülkesi Kırgızistan'ın yüzölçümü, 198 500 km2'dir.  %4,4'ü su olan Kırgızistan'ın yüzölçümünün, %5,3'ünü ormanlık alanlar, %54,1'ini tarımsal alanlar, %36,2'sini ise, diğer arazi oluşturmaktadır.  Kuzeyinde Kazakistan, güneydoğu ve doğusunda Çin Halk Cumhuriyeti, batısında Özbekistan, güneybatısında Tacikistan ile komşu olan Kırgızistan'ın sınırlarının toplam uzunluğu 3 878 km'dir.  Kırgızistan'ın Kazakistan ile sınır uzunluğu 1 051 km, Çin Halk Cumhuriyeti ile 858 km, Özbekistan ile 1 099 km ve Tacikistan ile ise, 870 km'dir.  Kırgızistan’ın denize sınırı bulunmamaktadır.  Kırgızistan'ın kuzeyi ile güneyi arasındaki uzaklık 454 km, doğu ile batısı arasındaki uzaklık ise 925 km'dir. Kırgızistan geniş çukur alanlara, derin vadilere ve yüksek dağ sıralarına sahiptir.  Ortalama rakım 2 750 m'dir.  En yüksek nokta (Pobeda Tepesi), deniz seviyesinden 7 439 m, en alçak nokta ise, deniz seviyesinden 132 m yükseklikteki Kara Darya’dır.  Toplam alanın %94'ünden fazlasının deniz seviyesinden yüksekliği 1 000 m'yi aşar ve toplam yüzölçümünün yaklaşık %40'ı 3 000 m'den yüksektir.  Kırgızistan’ın nüfusunun neredeyse tamamı 1 800 m'den daha yüksekte yaşamaktadır. Doğu batı istikametinde 2 000 km uzunluğunda ve 400 km genişliğinde bir kara kitlesi olan Tanrı Dağları’nın yaklaşık üçte ikisi Kırgızistan toprakları içinde yer almaktadır.  Tanrı Dağları doğu, batı, kuzey, güney ve orta kısımlar olmak üzere, beş bölümde ele alınabilir.  Karasal iklimin hüküm sürdüğü Tanrı Dağları’nın eteklerinde yazları çok sıcak, kışları ise çok soğuk olmaktadır.  Gündüz ve gece sıcaklık farklarının çok yüksek olduğu bölgede nem oranı düşük, güneşli gün sayısı ise yüksektir.  Tanrı Dağları’nın orta kesimlerinde yer alan Terskey Ala Dağı, Kırgız Sırtları, Batal Kokşaal Dağı ve Akşırak Kuyluğu ile Güney İngilçek ve Kayında buzulları özellikle dağcılık açısından oldukça önemlidir.  Güney İngilçek Buzulu Çin ve Kazakistan sınırı arasında yer almakta olup, 62 km uzunluğu, 3.5 km genişliği ve 200 m kalınlığıyla dünyanın en büyük buzullarından biridir.  Bölgede 7 000 m’yi aşan iki zirve (Tengri ve Pobeda), 6 000 m’yi aşan 23 zirve ve 5 000 m’yi aşan 80 zirve bulunmaktadır. Kırgızistan’ın güneyinde yer alan Pamir Dağları’nda iklim genel olarak Tanrı Dağları’ndaki iklime benzemekle beraber daha durağan ve daha az nemlidir.  Zaalaya, Türkistan ve Alay Dağları’nda bulunan zirveler özellikle dağcılık açısından önemlidir. Ülkede genel olarak büyüklü küçüklü yaklaşık 40 000 dere ve ırmak bulunmaktadır.  Kırgızistan'ın en önemli nehirleri; Narın (535 km), Çuy (221 km) ve Çatkal (205 km)'dır.  Kırgız Cumhuriyeti'nde 1 923 adet göl bulunmakta ve kapladıkları alan 6 836 km2'ye ulaşmaktadır.  Issık Göl (6 236 km2), Son Göl (275 km2) ve Çatır Göl (175 km2) Kırgızistan'ın en büyük gölleridir.  Bunlardan en önemlisi, aynı zamanda dünyanın en büyük ikinci krater gölü olan Issık Göl'dür.  668 m derinliği ile dünyanın en derin göllerinden biri olan Issık Göl’ün kuzey ve güney kıyıları, bu kıyılara paralel uzanan Tanrı Dağları tarafından çevrelenmiştir ve bu dağlardan gelen 80 civarında irili ufaklı ırmak göle akmaktadır.  Issık Göl’ün biraz tuzlu olan suyu en soğuk havalarda bile donmaz.  Issık Göl sahip bulunduğu büyük su hacmiyle çevresinin iklimini de büyük ölçüde etkiler.  Çevresi karla kaplı olduğu halde, kışın bölgede ılıman bir iklim hüküm sürer.  Yaz aylarında ise, Kırgızistan’ın diğer bölgelerinden daha serin ve daha az nemli olmasıyla, kaliteli kumsalı ve zengin bitki örtüsü ile turistik bir cazibe noktasıdır. Kırgızistan’ın genel birki örtüsünü orman, makilikler, bozkır, step, çayır ve su bitkileri oluşturur.  Bitki örtüsünde görülen başlıca türler ise çam, ceviz, fıstık, huş ağacı, akağaç ve kavaktır.  Güneybatı Tien Şan’da bulunan ceviz ormanı özel bir öneme sahiptir. Kırgızistan karasal iklime sahiptir.  Deniz seviyesinden yüksekliği 2 000-2 500 m arasında olan bölgelerde kışlar, sıcak ve kurudur.  Kış mevsimindeki hava sıcaklıkları özellikle dağlar ve dağ vadilerinde oldukça düşüktür.  Dağlık bölgelerde kış aylarında sıcaklık -40C'ye düşebilmektedir.  Yaz aylarında ise, özellikle güney bölgelerde sıcaklık 40C'ye ulaşmaktadır.  Başkent Bişkek'in ise, yıllık sıcaklık ortalaması 2C'dir.